Ζούμε σε μια εποχή που η τεχνολογική ανάπτυξη είναι ραγδαία και ο άνθρωπος όλο και περισσότερο χρησιμοποιεί τις μηχανές και τα ψηφιακά περιβάλλοντα στην καθημερινή του ζωή. Οι οικονομικές, παραγωγικές και καταναλωτικές ανάγκες(;) έχουν κάνει την μηχανή αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας αλλά και τον άνθρωπο όλο και πιο εξαρτημένο από αυτήν. Η πρόοδος με κάθε κόστος έχει ταυτιστεί λανθασμένα με την ανθρώπινη ευτυχία και την εξέλιξη. Μοιάζει να κινούμαστε μέσα σε μια μεγα-μηχανή και αν ο καπιταλισμός καταφέρει να επιβιώσει, ίσως οδηγηθούμε σε έναν περισσότερο τεχνοκρατούμενο κόσμο. Ο διανοητής Μ. ΜακΛούαν είχε επισημάνει πως όλα τα τεχνολογικά μέσα είναι μια προέκταση της ανθρώπινης οντότητας, που τείνουν να μετατραπούν σε πληροφορία. Κατασκευάζουμε έναν εικονικό κόσμο και ταυτόχρονα μεταλλάσσουμε τον εαυτό μας ώστε να έχουμε καλύτερη προσβασιμότητα και λειτουργικότητα στον τεχνητό μας κόσμο. Σύμφωνα με τον ΜακΛούαν είναι σαν να προεκτείνουμε τις νευρικές μας αποπλήξεις σαν ανθρωπότητα δημιουργώντας ένα "συλλογικό νευρικό σύστημα" το οποίο είναι απαραίτητο για να κινηθούμε στον εικονικό κόσμο της πληροφορίας.
Με λίγα λόγια τεχνολογικοποιούμε την ίδια μας την συνείδηση φτιάχνοντας μια υπερ-οντότητα, μια υπερ-συνείδηση, ένα δίκτυο γεμάτο προσομοιώσεις. Δηλαδή ο άνθρωπος όχι μόνο κάνει τις μηχανές περισσότερο προσαρμόσιμες σ' αυτόν, αλλά ταυτόχρονα προσπαθεί να είναι κι εκείνος περισσότερο "συμβατός" με τα δημιουργήματά του. Δεν χρειάζεται να πω πως η τεχνολογία προσφέρει στην ποιότητα ζωής μας, στην διασκέδαση και στην ιατρική. Αυτό το γνωρίζουμε. Ωστόσο η διευρυμένη κατανάλωση έχει εισάγει τα όποια gadgets ακόμη και σε μικρές ηλικίες.
Το σύστημα μιας μηχανικής Υπερ-οντότητας θα καταστήσει την τεχνολογία αυτόνομη δύναμη παραγωγής κάτι που σημαίνει την πλήρη υποταγή του ανθρώπου στο ίδιο το σύστημα που κατασκεύασε για να τον βοηθάει. Το ανθρώπινο είδος φρενιασμένο κατέστρεψε την φύση, αποξενώθηκε από την εσωτερική φύση του μόνο και μόνο για να τροφοδοτήσει ένα οικονομικό σύστημα (καπιταλισμός). Φανταστείτε κάτι αντίστοιχο να συμβαίνει διαστροφικά για την εξυπηρέτηση του δόγματος "ζούμε για να δουλεύουμε". Ο άνθρωπος χρειάζεται να απορρίψει το τωρινό μοντέλο ζωής, όχι να δαιμονοποιήσει την τεχνολογία η οποία κάνει συνεχή βήματα καθημερινά. Επομένως κάποια στιγμή είναι μοιραίο ότι θα βρεθούμε μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι που θα χρειαστεί να διαλέξουμε αν θα γίνουμε μετα-άνθρωποι, δηλαδή συμβιωτικοί οργανισμοί για τις μηχανές ή αν θα υπερβούμε τον εαυτό μας χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για να ξεπεράσουμε τα αδιέξοδα και να εγκαθιδρύσουμε στον κοινωνικό "σκληρό δίσκο" νέα προτάγματα.
Η virtual κατασκευή του κόσμου γύρω έχει οδηγήσει σε μια αίσθηση ψευδο-πληρότητας, όπου η επικοινωνία φαντάζει δυνατή από παντού αλλά είναι μπασταρδεμένη, ο έρωτας έγινε πορνο-ηδονοβλεπτικό προϊόν και η διανοητική εργασία μετριέται σε ψηφία. Όσο χρησιμοποιούμε τα διάφορα τεχνολογικά επιτεύγματα μπαίνουμε και σ' έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης αλλά και συμπεριφοράς. Κυρίως αναφέρομαι σε άχρηστες συσκευές που επιβάλλει η διαφήμιση και το lifestyle. Υπάρχουν δύο σενάρια που μπορούμε να φανταστούμε:
-Το απαισιόδοξο:Η τεχνολογία θα γίνει εργαλείο στα χέρια της εξουσίας για να καταστείλει και να ελέγξει ιδεολογικά τους ανθρώπους. Θα είναι ένας τεχνο-φασισμός όπου η παραγωγή θα γίνει ακόμη πιο φρενήρης, το περιβάλλον θα έχει γίνει πιο τεχνητό ώστε να αντιμετωπιστεί η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η αύξηση της θερμοκρασίας. Κάτι που θα οδηγήσει σε εξάντληση των φυσικών πόρων και σε περισσότερους πολέμους για την απόκτηση των τελευταίων. Σ' αυτό το δυσοίωνο σενάριο ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τις μηχανές και πιθανόν έχει μεταλλαχθεί σε μια ρεπλίκα. Το χειρότερο όλων, χωρίς πλέον να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, είναι η ύπαρξη μιας τεράστιας τεχνητής νοημοσύνης που έχει αυτοεπίγνωση και λειτουργεί χωρίς να έχει ανάγκη κάποιον χειριστή ή προγραμματιστή.
-Το αισιόδοξο:Σ' αυτό υπάρχει ως προϋπόθεση η καταστροφή του ως τώρα μοντέλου παραγωγής και ο επανακαθορισμός των προτεραιοτήτων για το ανθρώπινο είδος. Όλοι οι μηχανισμοί παραγωγής που αποδείχτηκαν καταστροφικοί πρέπει να "ξηλωθούν". Η ανάπτυξη αλλά και η χρήση της τεχνολογίας θα γίνονται επιλεκτικά, θα συσταθούν κανόνες όσο αφορά την χρήση της σε παγκόσμια κλίμακα και θα δημιουργηθούν νέοι κοινωνικοί δεσμοί. Οι πολυεθνικές θα πάψουν να είναι υπερ-οργανισμοί "βαμπίρ" και η αγορά πιο ανθρωποκεντρική. Μια τέτοια κατάσταση θα αλλάξει και την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων, από ατομικιστές που όλα τα βλέπουν χρησιμοθηρικά (απόρροια της υπερκαταναλωτικής κοινωνίας) σε όντα προσανατολισμένα περισσότερο προς την επικοινωνία με τους άλλους, την φύση και τον εαυτό τους.
O άνθρωπος χρειάζεται να μετατρέψει το παρόν σύστημα σε εργαλείο που τον υπηρετεί κι όχι εκείνος δουλικά να υποκύπτει σ' αυτό σαν να έχει μετατραπεί η οικονομία κι η αγορά σε αυτόνομες οντότητες. Η τεχνολογία μετατράπηκε σε ένα προϊόν για όλους καθώς ο καταναλωτισμός επιβάλλει την συνεχή διανομή νέων εμπορευμάτων στην αγορά και συνάμα το μέσον για την μαζική φρενήρη παραγωγή. Ας σκεφτούμε πως το "Τέλος της Ιστορίας" όπως το περιέγραφε ο Μαρξ μπορεί να γίνει πραγματικότητα υπό άλλους όρους αν δεν εκμεταλλευτούμε την "προμηθεική" δύναμη για να ξεπεράσουμε τις οικουμενικές προκλήσεις, αλλά αντιθέτως γίνουμε ακόμη πιο εξαρτημένοι από την μηχανή.
Η πρόκληση είναι μεγάλη και σίγουρα στο κοντινό μέλλον ένα τέτοιο σταυροδρόμι για το που θα οδηγηθούμε θα εμφανιστεί. Το θέμα είναι ποια ροπή του ανθρώπου θα ευννοείται στην δεδομένη χρονική και ιστορική συγκυρία.
3 σχόλια:
Ωραίο το θέμα που ανέπτυξες!Σίγουρα η τεχνολογία και η διαρκής εξέλιξη τηε δεν είναι κάτι a priori αρνητικό καθώς όλοι ξέρουμε εφαρμογές που έχουν βελτιώσει κατα πολύ την ποιότητα ζωής μας η που την έχουν διευκολύνει. Η εξάρτηση όμως του ατόμου απ'αυτήν είναι αρνητική απο την στιγμή που οδηγείται στην συσώρευση ενός σωρού άχρηστων αντικειμένων και στην υπερκατανάλωση gadgets που στην ουσία δεν προσφέρουν τίποτα...Το απαισιόδοξο σενάριο μπορεί ν'αποτελέσει πιθανότητα το αισιόδοξο δυστυχώς δεν νομίζω ότι μπορεί να επιτευχθεί. Κάτι τέτοιο θα προυπέθετε όπως σωστά αναφέρεις επαναπροσδιορισμό ενός ολόκληρου συστήματος αξιών. Δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα.Υ.Γ: Ωραία φωτό!
Φίλε Wolfmael :P και οι δύο εκδοχές που παραθέτεις φαίνονται "κάπως" για να είναι πιθανές. Η πρώτη είναι πολύ "Fallout", αν και πράγματα που κάποτε ήταν επιστ. φαντασία τώρα ειναι πραγματικότητα, πιστεύω οτι είναι πολύ απίθανο, γιατί οι άνθρωποι πάντα αντιδρούν, οταν είναι όμως... στο χείλος της καταστροφής.Η δεύτερη ειναι too good to be true. Περισσότερο εφικτή αν ο κόσμος αποτελούταν απο εσένα, εμένα και ανθρώπους με παρόμοια σκέψη. Δυστυχώς όμως, η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι ψηφιακά (και μη) προβατοκινούμενη και τσοπάνη το σύστημα και η επανάσταση/αντίδραση/αλλαγή (όπως θέλεις πές το) είναι απίθανη, εκτός αν φτάσουμε όπως είπα και πριν, στο... χείλος της καταστροφής.Δυστυχώς κάπως έτσι πιστεύω θα γίνουν τα πράγματα, αλλά πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι και άνθρωποι που σκέφτονται, άρα η ελπίδα δεν πεθαίνει ποτέ!
@awakened:Αυτό είναι το πρόβλημα. Η τεχνολογία για την τεχνολογία. Η κάμερα που έχει 8mpχ αντί για 4, ο υπολογιστής που "πρέπει" να αναβαθμιστεί, το κινητό που χρειάζεται να φτιάχνει και καφέ κτλ.Δεν ξέρω ποιο σενάριο είναι πιο κοντά από το άλλο, είναι μια δυναμική κατάσταση που αλλάζει μέρα με την μέρα. Απλά όταν θα φτάσουμε είτε στο ένα είτε στο άλλο την διαδρομή που προηγήθηκε θα την έχουμε ξεχάσει. @Balidor:Ναι είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι συνήθως κινητοποιούνται σε οριακά σημεία, αλλά δεν θεωρώ επιστημονική φαντασία το πρώτο σενάριο. Αν παρατηρήσουμε σε όλη την Ευρώπη υπάρχει μια άνοδος της ακροδεξιάς, ανησυχητική θα έλεγα. Τι θα εμπόδιζε στο μέλλον ένα τέτοιο καθεστώς; Σκέψου πως και οι κάμερες επιστημονική φαντασία ήταν αλλά ήδη χρησιμοποιούνται στα μουλωχτά. Δήθεν για ασφάλεια και δήθεν για καλύτερη οργάνωση...αυτά θα είναι τα προσχήματα της χρησιμοποίησης της τεχνολογίας εις βάρος μας από κάποιες ελίτ.Το δεύτερο προϋποθέτει μαζική αφύπνιση (πράγμα δύσκολο)αλλά αν οι άνθρωποι παγκοσμίως φτάσουν σε σημείο (πριν το χείλος του γκρεμού) που δεν αντέχουν άλλο μπορεί και ν' αντιδράσουν πιο συντονισμένα. Βέβαια θεωρώ πως το να πέσει ο καπιταλισμός είναι μεγαλύτερο σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Κάτι τέτοιο σημαίνει και διάλυση των δημοκρατιών ανά τον κόσμο καθώς είναι αλληλένδετες έννοιες. Ευτυχώς που υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται αν και υπάρχουν και άλλοι που έχουν γίνει ήδη μηχανές.
Δημοσίευση σχολίου