Η πορεία της ανθρωπότητας είναι γεμάτη με κρίσιμα σημεία. Όλη η ιστορική μας διαδρομή ως είδος απαρτίζεται από σταυροδρόμια που καθορίζουν το πόσο κοντά θα φτάσουμε στο να εξελιχτούμε σε κάτι καλύτερο ή αν θα έρθουμε πιο κοντά στην αυτοκαταστροφή. Η διαχείριση των προβλημάτων-προκλήσεων της εποχής οφείλει να γίνει με ορθολογισμό, διαφορετικά δύσκολα θα επιβιώσουμε. Τα μεγάλα προβλήματα του 21ου αιώνα μπορούμε να τα συνοψίσουμε στα εξής:
-Υπερπληθυσμός: Στις χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου παρατηρείται υπεργεννητικότητα αλλά ζουν σε άθλιες συνθήκες υγιεινής και με δυσκολία επιβιώνουν οι κάτοικοί τους, ενώ στον Δυτικό Κόσμο και στην Κίνα υπάρχει δημογραφική ύφεση. Παρ' όλα αυτά η ζωή ειδικά στις μεγαλουπόλεις είναι αφόρητη, ενώ και οι πόροι φαντάζουν λίγοι για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τεράστιων πληθυσμιακών μεγεθών. Η ανεξέλεγκτη κατανάλωση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εξάντληση φυσικών πόρων και κατά συνέπεια σε υποβάθμιση της ποιότητας ζωής.
-Η τεχνολογιοποίηση της εργασίας: Η ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας οδήγησε μεγάλες βιομηχανίες αλλά και μικρότερες βιοτεχνίες στην αυτοματοποίηση της παραγωγής τους μέσω μηχανών και στον παραγκωνισμό του ανθρώπου, γεγονός που μείωσε την δυνατότητα απασχόλησης εργατικών χεριών. Αν συνυπολογίσουμε σ' αυτό την αύξηση του όγκου του πληθυσμού, καταλαβαίνουμε πως μειώνονται οι θέσεις εργασίας κι αυξάνεται η ανεργία. Γενικά η μηχανοποίηση του περιβάλλοντος κι η αντικατάσταση του ρόλου που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος από την μηχανή δημιουργεί ιδανικό έδαφος για κοινωνικές εξεγέρσεις. Ναι μεν οι εταιρείες είναι κερδισμένες αφού μειώνουν το κόστος παραγωγής, αλλά αγνοούν το δεδομένο πως θα μειωθεί κι η αγοραστική ικανότητα των υποψήφιων καταναλωτών για τα προϊόντα τους.
-Η εξάντληση των φυσικών πόρων: Η μαζική παραγωγή και η ψυχαναγκαστική κατανάλωση που έχει οριστεί ως τρόπος ζωής, καθιστούν τις πρώτες ύλες ανεπαρκείς να καλύψουν τις ανάγκες του συστήματος, ενώ επιπλέον οδηγούν σε παρακμή το φυσικό περιβάλλον. Οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας δεν αξιοποιούνται προς το παρόν όπως θα επιθυμούσαμε, ενώ πάντα βρίσκουν απέναντί τους τις πολυεθνικές που επιθυμούν να διατηρήσουν τα κεκτημένα. Το κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο που επικρατεί είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο που διαχειρίζεται με επιπόλαιο και παρανοϊκό τρόπο τις πηγές ενέργειας. Το παράλογο είναι πως οι εταιρείες θεωρούν δαπανηρό το να προστατεύσουν το περιβάλλον αν και προωθούν τελευταία ένα οικολογικό-και-καλά προφίλ. Ο -υποτιθέμενος- ανεπτυγμένος κόσμος καταστρέφει δασικές εκτάσεις για να χτίσει ξενοδοχεία και βίλες, σκοτώνει είδη προς εξαφάνιση για να φτιάξει ρούχα και είδη ανάδειξης κοινωνικής θέσης, πουλάει κι αγοράζει την πανίδα ως είδος που του ανήκει. Ένας δολοφόνος με διαστροφές που υποτίθεται πως ξεχωρίζει λόγω του νου. Η ευημερία μας ως Δυτικός Κόσμος, βασίζεται στον παρά φύση βιασμό του υπόλοιπου κόσμου.
-Η αποθέωση του πρόσκαιρου: Πλέον ότι είναι αναλώσιμο αποκτά μεγαλύτερη αξία, κατασκευάζονται ανάγκες και προϊόντα που απλά συντηρούν ένα αδηφάγο σύστημα που αποθεώνει τον υλισμό. Όλα έρχονται σε πακέτα που περιμένουν να τα αγοράσεις στηρίζοντας τον παραλογισμό του συστήματος. Αλλά και ως πολιτισμός θεοποιήσαμε το γρήγορο και το εύκολο, το τώρα, καθώς δεν έχουμε οράματα για το μέλλον που να αξίζει να παλέψουμε γι' αυτά. Είναι χαρακτηριστική η παρακμή κι η έκπτωση ποιότητας στα πολιτιστικά προιόντα και στην μαζική κουλτούρα. Τα ΜΜΕ, το life-style και τα καταναλωτικά πρότυπα είναι ο άξονας μέσα απ' τον οποίο αναπαράγεται το "Χ" αντικείμενο που πρέπει να είναι πρόσκαιρο, ώστε να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο στο μέλλον για να κινηθεί η αγορά.
-Η διαφορετικότητα ως παγίδα: Όλοι οι άνθρωποι θέλουν να ανήκουν κάπου, σε ομάδες και τάξεις, υπερασπιζόμενοι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις ομάδες στις οποίες ανήκουν και τα δικαιώματά τους. Μάχονται για το δικαίωμα στην διαφορετικότητά τους, αλλά συνάμα μάχονται όσους δεν ανήκουν στις δικές τους ομάδες, θεωρώντας τους μη "φυσιολογικούς", "κατώτερους" ή "επικίνδυνους". Αυτό παρατηρείται σε φυλετικές, εθνικές και θρησκευτικές ομάδες, αλλά πλέον γίνεται ορατό και ανάμεσα σε αστικές φυλές. Επίσης ελλοχεύει κι ένας ακόμη κίνδυνος: Η ψυχαναγκαστική προστασία των "διαφορετικών" κι η άφεση αμαρτιών στο όνομα της "διαφορετικότητας" μπορεί να οδηγήσει σε μια χούντα της μειοψηφίας, που δεν διαφέρει. Χρειάζεται να βρούμε αυτά που μας ενώνουν.
-Ιδεολογικές φυλακές: Εμείς φτιάχνουμε τις ιδεολογίες, εμείς είμαστε υπεύθυνοι στο πως θα τις (καθ)ορίσουμε και αν θα τις χρησιμοποιήσουμε ως εργαλεία ή αν θα γίνουμε πιόνια. Το πρόβλημα του κοινωνικού οικοδομήματος, είναι η ίδια η δομή του. Ο καπιταλισμός ως τρόπος οργάνωσης, σκέψης, παραγωγής και αναπαραγωγής καταρρέει. Αυτό δεν μπορεί να μην έχει αντίκτυπο στην ηθική των ανθρώπων. Όταν τα κύτταρα ενός οργανισμού νοσούν, "αρρωσταίνει" κι ο οργανισμός, ο οποίος αν δεν επαναφέρει την ομοιόστασή του, δεν μπορούν και τα κύτταρα να ιαθούν. Βέβαια στην περίπτωσή μας, κάθε κύτταρο έχει ευθύνη για την βελτίωση της "δομικής υγείας". Αν το σύστημα είναι σάπιο, τότε και οι μονάδες που το αποτελούν ακολουθούν τους όρους του. Στις μέρες μας, ο καθένας κρύβεται πίσω από τα ιδεολογικά του χαρακώματα, είτε πουλώντας εθνικοφροσύνη, είτε προοδευτική αγκίλωση που και στις δύο περιπτώσεις στερούμαστε την δυνατότητα διαλεκτικής. Οι αγώνες για τις πανανθρώπινες αξίες είναι οικουμενικοί και δεν μπορούν να καπελωθούν υπό καμία σημαία ή σύμβολο. Η κριτική (πρώτα απέναντι στον εαυτό μας και μετά σ' αυτά που πρεσβεύουμε ή πιστεύουμε) πρέπει να είναι συνεχής για να οδηγηθούμε σε μια πιο ανθρώπινη κοινωνία.
-Το έλλειμμα δημοκρατίας: Η δημοκρατία που επικρατεί στον λεγόμενο Δυτικό Κόσμο, είναι ένα πολίτευμα δεκανίκι του καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης, αναπαράγωντας το κρυφό δόγμα "μερικοί είναι πιο ίσοι απ' τους ίσους". Η κοινωνία των πολιτών είναι αρκετά αποδυναμωμένη, οι πόλεμοι στο εσωτερικό των δημοκρατιών είναι σιωπηλοί και διεξάγονται σε οικονομικό και πληροφοριακό επίπεδο. Η συμμετοχή τοπυ ατόμου στα κοινά έχει μειωθεί, ενώ το πράττειν αντικαταστάθηκε με το καταναλώνειν. Η σύγχρονη ιδιότυπη δημοκρατία δίνει την ψευδαίσθηση ελευθερίας σε όσους έχουν αρκετά χαρτιά απόδειξης συμμετοχής στο Σύστημα (λέγε με χρήμα) καθώς έτσι εξαγοράζει την συναίνεσή τους. Η σημερινή δημοκρατία έχει γίνει ένα διαρκές αιτούμενο, που ωστόσο μοιάζει να μην υλοποιείται ποτέ, αντιθέτως έχει γίνει καραμέλα στο στόμα της Εξουσίας, ενώ όσοι πολεμούν την βελούδινη χούντα που επικρατεί, βαφτίζονται "εχθροί της δημοκρατίας". Αυτό το έλλειμμα ισότητας, ισονομίας, ισηγορίας κι ελευθερίας αυξάνει τις ταξικές αντιθέσεις. Επίσης η αποθέωση του "πολιτικά ορθού" τρόπου σκέψης ως θεματοφύλακα των αξιών της τηλε-δημοκρατίας, δημιουργεί την πιθανότητα κατασκευής ενός αντιδραστικού "μη-πολιτικά ορθού" τρόπου σκέψης που δεν θα προτείνει τίποτα, παρά μόνο θα αποτελεί τον αντίθετο πόλο ενός -ούτως ή άλλως- δυιστικού μοντέλου ανάπτυξης και σκέψης.
Φυσικά αυτά τα θέματα δεν είναι τα μοναδικά συστατικά που οδηγούν στην παράνοια τον σύγχρονο κόσμο, αλλά σίγουρα αποτελούν σημαντικά προβλήματα-προκλήσεις για την ανθρωπότητα, που θα κρίνουν το μέλλον της. Ο κόσμος σίγουρα δεν θα είναι ίδιος μετά από την εξέλιξη αυτών των φαινομένων με το πέρασμα του χρόνου και (ιστορικά). Μένει να δούμε αν θα είμαστε το πρώτο (και μοναδικό) είδος που αν και βασίζεται στην λογική, θα οδηγηθεί στην αυτοκαταστροφή.
2 σχόλια:
Πολύ σωστά όλα αυτά που αναφέρεις!Το καθένα απ'αυτά τα φαινόμενα αλλά και όλα μαζί σε συνδυασμό μπορούν να επιφέρουν τρομαχτικές συνέπειες.Το έχουμε πει χιλιάδες φορές αλλά όλα ξεκινάνε από εμάς. Εάν εμέις δεν διεκδικήσουμε, δεν αλλάξουμε τρόπο σκέψης και εάν δεν αρχίσουμε να συμμετέχουμε περισσότερα σε πράγματα που μας αφορούν αλλά περιμένουμε απλά να δούμε που θα οδηγήσουν όλα αυτά παραπονούμενοι για τα "χαλια" που επικρατούν, τότε η αυτοκαταστροφή μας θα είναι κάτι που μας αξίζει!Ας ήμασταν πιο έξυπνοι στην τελική γιατί το σημείο στο οποί φτάσαμε δεν μπορεί να θεωρηθεί κατόρθωμα αλλά επίδειξη ανθρώπινης βλακείας...Υ.Γ: Πολύ ωραίο το κείμενο!
@awakened:Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που φαίνεται ότι απέτυχε. Σαν βαμπίρ εξαντλεί τους φυσικούς πόρους και τον άνθρωπο, εις το όνομα μιας παράλογης και συνεχούς παραγωγής προϊόντων που στην τελική δεν μπορεί να καταναλώσει κανείς! Το ζήτημα είναι αν θα αλλάξουμε ρότα, ή αν ο καπιταλισμός θα μεταλλαχθεί σε κάτι διαφορετικό. Πάντως χωρίς να τον δαιμονοποιώ, φαίνεται εκ του αποτελέσματος πως είναι ένα παρασιτικό σύστημα, που έκανε και τους ανθρώπους χειρότερους, αφού ασπάστηκαν τις αρχές του.
Δημοσίευση σχολίου