ΣΗΜΕΙΑ & ΤΕΡΑΤΑ: ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΕΣΑ ΤΟΥ

Παντού γύρω μας υπάρχουν απειλές. Στην κοινωνία, στους εφιάλτες που βλέπουμε το βράδυ, στις ταινίες, στα βιβλία, στην θρησκεία, στην δουλειά μας, στα παραμύθια που μας έλεγαν όταν ήμασταν παιδιά, ακόμη και στην πολιτική. Πόσες φορές δεν ακούσατε κάποιον πολιτικό να παρουσιάζει τον αντίπαλό του ως απειλή ή ως εκπρόσωπο του Κακού; Όλες οι διηγήσεις κρύβουν μέσα τους ένα τέρας.  Στην πολιτική ιδίως ως τέρατα νοούνται οι ιδεολογίες, κυρίως οι αντίθετες προς τα δικά μας πιστεύω. Τα τέρατα είναι απαραίτητη ουσία για να πλάσουμε τα ήθη και τον τρόπο σκέψης. Είναι παρουσιάσεις κοινωνικών απόψεων, πολιτικών ή θρησκευτικών πιστεύω που παραμένουν μέσα στο συλλογικό ασυνείδητο αν και έχουν παραγκωνιστεί απ’ το προσκήνιο. Πόσες κινηματογραφικές ταινίες δεν έχουν χρησιμοποιήσει κάποιο τέρας για να αναπαραστήσουν τα ήθη της εποχής που προβλήθηκαν;

Ο Εξολοθρευτής, ο Τζέισον στο Παρασκευή και 13, ο Χάνιμπαλ Λέκτερ, ακόμα κι ο Πράκτoρας Σμιθ στο Matrix. Καθένα απ’ τα παραπάνω τέρατα αντανακλά μια δεδομένη εικόνα της κοινωνίας. Όσοι τα αποστρέφονται πέρα απ’ την μορφή τους, απεχθάνονται και τα ιδεώδη που αντιπροσωπεύουν. Είναι οι θεατές εκείνοι που θέλουν να νιώσουν ότι ανήκουν στην μάζα και για να επιβεβαιώσουν τις επιλογές τους. Ο πολιτιστικός ρόλος των τεράτων είναι να μας παρουσιάσει όλα όσα εξορίσαμε ως κοινωνία. Όλα όσα θεωρούμε «μη πολιτικώς ορθά» και έξω από τις καθιερωμένες νόρμες. Να θυμηθούμε ότι υπάρχουν.

Ο πατέρας της ψυχανάλυσης Freud υποστήριζε ότι οι απωθημένες επιθυμίες (κυρίως σεξουαλικής φύσεως αλλά και σχετικές με το ένστικτο της αναπαραγωγής) δημιουργούν συναισθήματα που μοιάζουν ξένα για το υποκείμενό τους. Πολλές καταπιεσμένες πεποιθήσεις μέσω των τεράτων φαίνεται να δικαιώνονται σε μια φανταστική πραγματικότητα. Ακόμη ο αρχέγονος φόβος του θανάτου και του αγνώστου βρίσκουν μέσω των τεράτων πειστική μορφή. Ο άρχοντας της λογοτεχνίας τρόμου H. P. Lovecraft μάλιστα, είχε εμπνευστεί για τις ιστορίες του από αυτές τις αρχετυπικές μορφές που βρίσκονται ριζωμένες στο ανθρώπινο ασυνείδητο και τις συνδύαζε σε ορισμένα απ’ αυτά με κοινωνικά σχόλια επίκαιρα με την εποχή του. Στο βιβλίο «Ο Βασιλιάς με τα Κίτρινα» του Robert Chambers, πλάθεται μια ιστορία για ένα βιβλίο το οποίο γίνεται έμμονη ιδέα στους αναγνώστες του και ως διανοητικός ιός τους κάνει να χάσουν το μυαλό τους. Μια ιδέα που λειτουργεί δηλαδή ως ιός. Η τρέλα, ο φανατισμός κι η μισαλλοδοξία δεν είναι τέτοιοι σημερινοί ιοί; Ποιοι δημιουργούν λοιπόν τα πραγματικά τέρατα;

Τα τέρατα είναι τα οχήματα των ταμπού μας. Των απόκρυφων σκέψεων. Των επικίνδυνων επιθυμιών. Μελετώντας τα κανείς από το κάτοπτρο τόσο της πραγματικότητας, όσο και της φαντασίας, συνειδητοποιεί πως πρόκειται για απομεινάρια κουλτούρας. Οι μύθοι, η φιλοσοφία κι η θεολογία μας προσφέρουν μια διαφορετική θέαση του κόσμου. Το ίδιο και τα τέρατα που είναι αναπόσπαστο κομμάτι τους. Μας δίνουν την δυνατότητα να δούμε τον κόσμο από το εσωτερικό μας πρίσμα. Λειτουργούν ακόμη και ως κάθαρση. Βλέπουμε το κακό οπτικοποιημένο αλλά ο καθένας με τα δικά του μάτια. Σύμφωνα με τις εσωτερικές του δομές και πεποιθήσεις. Τα τέρατα μπορούν να μας διδάξουν. Να μας κάνουν να κριτικάρουμε τα ίδια τα κλισέ της κοινωνίας και να ψάξουμε το πόσο έχουμε εξελιχθεί ψυχολογικά. Πρέπει να βγάλουμε το θηρίο που κρύβει ο καθένας μας μέσα του, έξω. Να το ξορκίσουμε. Να σταματήσουμε να φορτώνουμε όλα τα αρνητικά στην πλάτη ενός πλάσματος όσο άσχημο κι ας είναι. Να σταματήσουμε ως κοινωνία να βρίσκουμε αποδιοπομπαίους τράγους για να καλύψουμε την ανεπάρκειά μας. Να πάψουμε να ελπίζουμε και να διορθωθούμε. Να ωριμάσουμε.

Posted in: ψυχολογία